Zwolniony od wykonywania pracy działacz związkowy ma prawo do corocznego urlopu wypoczynkowego. Aby uniknąć sytuacji odmowy jego wykorzystania, pracodawca może podpisać ze związkami stosowne porozumienie.

Korzystanie przez działaczy związkowych z całkowitego zwolnienia od pracy na czas sprawowania funkcji członka zarządu zakładowej organizacji związkowej bywa często nazywane „urlopem związkowym” lub „etatem związkowym”, choć to ostatnie nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Działacz zwolniony od obowiązku świadczenia pracy nadal bowiem pozostaje na etacie u macierzystego pracodawcy.

Ze zwolnieniami związkowymi wiąże się szereg problemów praktycznych. Przy dobrej woli wszystkich stron – tj. zarządu zakładowej organizacji związkowej, zwolnionego od pracy działacza oraz pracodawcy – można je rozwiązać. I tak jest w ogromnej większości przypadków. Gorzej, gdy takiej woli zabraknie przynajmniej jednej z zainteresowanych stron, co niestety też się zdarza.

Prawo do wypoczynku …

Przykładem może być kwestia udzielenia urlopu wypoczynkowego działaczowi całkowicie zwolnionemu od pracy. To, że coroczny urlop mu przysługuje, a zwolnienie od pracy nie wpływa na wymiar urlopu, to kwestia bezdyskusyjna. Problem rodzi się, gdy jedna ze stron zaczyna dyktować swoje warunki, nie oglądając się na prawa i interesy pozostałych.

… w krzywym zwierciadle

Posłużę się w tym celu przykładem wziętym z praktyki jednej z firm, w której zwolnieni od pracy członkowie zarządów związkowych nie chcą korzystać z należnych im urlopów, skutecznie kumulując niewykorzystane dni wypoczynku. Na prośby i wnioski pracodawcy o zaplanowanie i wykorzystanie urlopu odpowiadają „nie”, używając następujących argumentów:

• urlopu można udzielić wyłącznie w dni, które zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy są dla niego dniami pracy; w przypadku całkowicie zwolnionego od pracy działacza nie ma „obowiązującego go rozkładu”, a więc nie ma dni, w których taki urlop może być udzielony,
• jakakolwiek próba nacisku ze strony pracodawcy na wykorzystanie przez zwolnionego od pracy działacza urlopu wypoczynkowego to niedozwolona ingerencja w sferę działalności związkowej; związki są niezależne od pracodawcy.

Działacze, wyposażeni dodatkowo w stosowną pisemną wykładnię bardzo ważnej instytucji kontrolnej, systematycznie kumulują niewykorzystane urlopy.

Obowiązki pracownicze

Z jednej strony pracownik ma prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego, z drugiej – pracodawca ma bezwzględny obowiązek go udzielić. Tyle prawo. Kumulowanie zaległości urlopowych może się skończyć zaległościami w znaczącym rozmiarze bądź to w postaci dni wolnych, bądź w postaci ekwiwalentu pieniężnego.

O czym warto przypomnieć wszystkim tym, którzy aprobują, a nawet usprawiedliwiają, taką praktykę? Przede wszystkim o tym, że zwolnienie od obowiązku świadczenia pracy, jak wynika z samej jego nazwy, nie zwalnia pracownika od przestrzegania innych powinności wobec pracodawcy, choćby takich jak przestrzeganie reguł porządkowych w firmie czy dbałość o dobro pracodawcy.

Porozumienie ze związkiem

Czy może być sensowne rozwiązanie tego problemu? Oczywiście, wystarczy tylko chcieć. Pracodawca nie ma instrumentu wymuszającego skorzystanie przez „urlopowanego” związkowca z urlopu wypoczynkowego. W tej sytuacji, o ile „zwolniony od świadczenia pracy” nie wykaże inicjatywy w tej sprawie, pozostaje zwrócić się do zarządu związkowego ze stosownym wnioskiem o uregulowanie tej kwestii np. w stosownym porozumieniu.

Autor: Grzegorz Orłowski, radca prawny Orłowski Patulki Walczak

Źródło: Rzeczpospolita