Korzystanie ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy przez działaczy związkowych

W tym artykule postaram się odpowiedzieć na szereg pytań związanych ze zwolnieniem z obowiązku świadczenia pracy działacza związkowego. Jaki jest tryb udzielania i korzystania z takiego zwolnienia? Komu przysługuje? Jaki jest sposób ustalania wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy zawodowej? To tylko niektóre z pytań i wątpliwości, na które znajdziecie odpowiedź w tym artykule.

Podstawą prawną do udzielenia i korzystania ze zwolnienia obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej jest, wydane na podstawie art. 31 ust. 2¹ ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1881 oraz z 2018 r. poz. 1608 – dalej zwana ustawą o związkach zawodowych), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2018 r. w sprawie trybu udzielania i korzystania ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej przysługującego osobie wykonującej prace zarobkową, sposób ustalania wysokości wynagrodzenia albo świadczenia pieniężnego przysługującego osobie w okresie zwolnienia od pracy oraz wynikających z tego tytułu uprawnień i świadczeń (Dz. U. 2018 poz. 2323 – zwane dalej Rozporządzeniem).

Niezbędny wniosek zakładowej organizacji związkowej

Pracodawca zwalnia osobę wykonującą pracę zarobkową z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej na podstawie wniosku zarządu tej organizacji, w którym zostanie wskazane, że zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenie zwolnienia, o których mowa w art. 31 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych.

Należy pamiętać o prawidłowym sporządzeniu wniosku. Powinien on zawierać:

imię i nazwisko osoby wykonującej pracę zarobkową, której ma być udzielone zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej – zwane dalej “zwolnieniem od pracy”;
wskazanie okoliczności uzasadniających udzielenie zwolnienia od pracy;
wskazanie, czy zwolnienie od pracy ma być udzielone z zachowaniem prawa do wynagrodzenia albo świadczenia pieniężnego, czy też bezpłatnie;
określenie wymiaru i okresu zwolnienia od pracy.

Ważne terminy

Związek zawodowy występuje z wnioskiem o udzielenie zwolnienia od pracy, co najmniej na 14 dni przed wskazanym w tym wniosku początkiem okresu zwolnienia od pracy. Pracodawca ma siedem dni na rozpatrzenie wniosku. O decyzji zwolnienia od pracy Pracodawca powiadamia pisemnie tę osobę oraz zarząd zakładowej organizacji związkowej.

WAŻNE!
Zwolnienia od pracy udziela się na wskazany przez związek zawodowy okres. W przypadku gdy proponowany we wniosku początek okresu zwolnienia od pracy przypada przed upływem 14 dni od dnia złożenia wniosku Pracodawca ma prawo podjąć decyzję o przesunięciu tego terminu.

Na mocy pisemnego porozumienia Pracodawcy z zakładową organizacją związkową zwolnienie od pracy można udzielić na inny okres niż wskazany we wniosku związku zawodowego.

Zasady korzystania ze zwolnienia od pracy

Osoba wykonująca pracę zarobkową korzystająca ze zwolnienia od pracy i przebywająca w miejscu pracy jest zobowiązana do przestrzegania ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bhp oraz przepisów przeciwpożarowych.

O tym jak należy prowadzić ewidencję czasu pracy dla działacza związkowego który jest zwolniony od pracy przeczytasz tutaj.

Zarząd zakładowej organizacji związkowej ma obowiązek niezwłocznego poinformowania Pracodawcy o ustaniu okoliczności uprawniających osobę wykonującą pracę zarobkową do korzystania ze zwolnienia od pracy, nie później niż w terminie 7 dni od dnia ustania tych okoliczności.

W przypadku gdy według stanu na dzień 30 czerwca lub 31 grudnia zmniejszyła się liczba członków związku zawodowego w stosunku do liczby członków skazanej w ostatniej informacji, o której mowa w art. 25¹ ust. 2 lub 3 ustawy o związkach zawodowych, co skutkuje ustaniem okoliczności uprawniającej daną osobę wykonująca pracę zarobkową do korzystania ze zwolnienia od pracy, zarząd tej organizacji informuje Pracodawcę o tym fakcie wraz ze złożeniem kolejnej informacji o liczbie jej członków.

WAŻNE!
Po ustaniu okoliczności uprawniających osobę wykonująca pracę zarobkową do korzystania ze zwolnienia od pracy osoba ta przystępuje do pracy, bez uprzedniego wezwania Pracodawcy.
Pracodawca dopuszcza pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem zwolnienia od pracy lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym zwolnieniem.

Wynagrodzenie w czasie zwolnienia od pracy

Pracownikowi w okresie zwolnienia od pracy ustala się wynagrodzenie według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany przez pracownika urlop wypoczynkowy określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 173 Kodeksu pracy. Przy ustalaniu tego wynagrodzenia dodatkowe wynagrodzenie za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, szczególnie uciążliwych lub niebezpiecznych uwzględnia się, jeżeli w okresie zwolnienia od pracy nie ustaje dotychczasowe narażenie pracownika na oddziaływanie tych warunków.

WAŻNE!
Wynagrodzenie ustala się ponownie w przypadku zmiany zasad wynagrodzenia ogółu pracowników lub grupy zawodowej, którymi pracownik był objęty, gdy nie korzystał ze zwolnienia od pracy.

Wynagrodzenie osób zwolnionych od pracy zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych

Innej niż pracownik osobie wykonującej pracę zarobkową w okresie zwolnienia od pracy zawodowej ustala się miesięczne świadczenie pieniężne w wysokości przeciętnego wynagrodzenia przysługującego tej osobie z okresu 6-ciu miesięcy poprzedzających okres zwolnienia od pracy, a jeżeli osoba ta świadczy pracę przez okres krótszy niż 6 miesięcy – w wysokości przeciętnego wynagrodzenia przysługującego tej osobie z całego tego okresu, a w przypadku osoby, korzystającej ze zwolnienia od pracy w niepełnym wymiarze godzin wysokość świadczenia pieniężnego za czas zwolnienia od pracy ustala się proporcjonalnie do tego wymiaru czasu pracy.

Uprawnienia i świadczenia dla osoby korzystającej ze zwolnienia od pracy

Korzystanie przez osobę wykonująca pracę zarobkową ze zwolnienia od pracy w niepełnym wymiarze godzin nie pozbawia jej uprawnień, które są uzależnione od wykonywania pracy w pełnym wymiarze.

Osoba wykonująca prace zarobkową korzystająca ze zwolnienia od pracy zachowuje prawo do świadczeń wynikających ze stosunku prawnego łączącego tę osobę z Pracodawcą, zgodnie z przepisami określającymi zasady przyznawania takich świadczeń lub postanowieniami umów, na podstawie których inna niż pracownik osoba wykonująca pracę zarobkową świadczy pracę.

Myślę, że po lekturze tego artykułu żaden działacz związkowy nie będzie miał trudności w poprawnym sporządzeniu wniosku o zwolnienie od pracy. Starałem się także wyjaśnić zasady jakie stosuje się przy udzielaniu zwolnienia od pracy.